Gümüş altına rakip olamıyor

Güngör Uras

Kıymetli maden denilince altın ile birlikte  gümüş de  gündeme gelir. Birikimini kıymetli madene bağlayanlar için “Parasını altına gümüşe yatırıyor” denilir.
Geliniz görünüz ki, şimdilerde altının gramı 90-91 TL iken, gümüşün gramı 1 TL 40 kuruş. Biri tepelerde dolanırken, öbürü yerlerde sürünüyor. Fiyat farkının arkasında kıtlık rantı var.

Dünya üzerinde yılda 2.500 ton altın üretilirken,  yıllık gümüş üretimi altın üretiminin 90 katı kadar. Yılda 23 bin ton gümüş üretiliyor.
Gümüş fiyatları son yıllarda büyük dalgalanma gösterdi. Önce hızla yükseldi sonra beklenmedik ölçüde geriledi.
Bizde de altın ve gümüş  fiyatları önce dünya fiyatlarındaki değişimden sonra da fiyatındaki değişimden etkileniyor.

Gümüş fiyatı düştü
Gümüşün dünya fiyatı da ons (28.3 gr.)  olarak izleniyor.  Gümüşün onsu 2006 yılında 11.24 dolardı. 2010 da 17.06 dolarken, 2011 yılında birden 35.10 dolara yükseldi. 2012’den itibaren inişe geçti.  31.93 dolar, 22.26 dolar derken şimdilerde 19.67 dolara kadar geriledi.
Türk Lirası ile Kapalıçarşı’da altın bugünlerde  90-91 bin lira iken, 1 kiloluk gümüş 1.400 lira.
Bugünlerde 1 kilo altının fiyatı, 1 kilo gümüşün fiyatından 66-68 kat daha pahalı...


Altın ile gümüş fiyatları arasındaki  oynama o kadar büyük ki, 1979’larda altın gümüşten sadece 17 kat daha palı iken, altın arayı açtı. Bir ara 85 kat daha pahalı oldu. Sonra aradaki fark 66-68 kata geriledi.
Parasını altına veya gümüşe  bağlamaya niyetlenenlerin 1 kilo altını satın alarak kasasında saklaması mümkün de, aynı para ile 68 kilo gümüş almaya kalkan  bu kadar gümüşü koyacak yeri zor bulur.


Türkiye’de gümüşün gramı 2009 yılında 97 kuruşken, 2010 yılında birden 1 lira 80 kuruşa yükseldi. 2012 yılında 1 lira 90 kuruşu da gördü. İşte o aralar, “Altın alacağına gümüş al, gümüş altından daha hızlı artıyor”  söylemine inananların  bazıları  gümüş satın aldı. Çok kişi de  gümüş fonlarına para bağladı. Sonra gümüşün gramı 1 lira 40 kuruşlara gerileyince, gümüş satın alanlar ve gümüşe para bağlayanlar ciddi kayba uğradı.


Eskiden evlerde gümüş eşya kullanma adeti vardı. Nişanda, düğünde gümüş hediye edilirdi. Zamanla  gümüş fiyatının  ucuzluğuna rağmen gümüşe ilgi azaldı.
Günümüzde gümüş işleyenlerin sayısı da azalıyor. Gümüşe talep azalınca işçilik ücretleri de geriliyor. Şimdilerde Kapalıçarşı’da 1 kilo gümüş çay takımı 2.500 liradan satılıyor. Bunun 1.400 lirası gümüş parası. İşçilik 1.000 TL.
Eti Maden 1987’de Kütahya’da gümüş çıkartmaya başlamıştı. Bu işletme özelleştirildi.  Özel işletmeciler altın üretimini geliştirmek için yeterli  yatırımı yapamadı. Teknolojiyi geliştiremedi. Üretimde başarılı olamadı. Bu nedenle gümüş rezervlerimiz yeterince değerlendirilemiyor. Yıllık üretim 80 tonda kaldı... 2012’de 142 ton, 2013’de 227 ton gümüş ithal ettik. 2014’ün ilk 7 ayında ithalat 115 ton oldu.