Para politikasında sadeleşme üzerine düşünceler

Merkez Bankası Temmuz ayı sonunda yayımladığı toplantı tutanaklarında faiz politikasında kademeli sadeleştirmeden bahsetmişti. Dün (Salı) PPK sonucu ile beraber TCMB sadeleşme sürecine dair notlar ve yol haritası açıkladı. Kriz sonrası TCMB’nin uyguladığı faiz politikasına ilişkin amaçlar değerlendirildiğinde, Merkez Bankası’nın sadeleşmeye gitmesi açısından zamanlamanın daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.

TCMB, kriz döneminde ilk ve en büyük faiz indirimine giden Merkez Bankaları arasında yer aldı. Krizin etkilerinin hafiflediği 2010 yılı başlarında ise Nisan ayında yayınlanan çıkış stratejisi ile birlikte yeni para politikasına ilişkin ilk sinyalleri verdi. Faiz koridorunun ve rezerv opsiyon mekanizmasının da aktif olarak kullanılacağı sinyali ilk olarak çıkış stratejisinde yer aldı.

2008 küresel krizinin iktisat literatürüne belki de en önemli katkısı “finansal istikrar” konusu oldu. Merkez Bankası çıkış stratejisini yayınladıktan sonraki finansal istikrar raporlarında Türkiye Ekonomisi açısından finansal istikrarı tehdit edebileceğine inandığı cari açık ve kredi genişlemesi sorununu öne çıkardı. Asıl sorun Merkez Bankası’nın hem fiyat istikrarını hem de finansal istikrarı aynı faiz oranı ile belirleyemeyecek olmasıdır. Bu da Merkezi ek politika araçlarını kullanmaya sevk etti.



Şu anki görünüme baktığımızda uygulanan politikaların özellikle kredi hacimlerinde işe yaradığı görülmektedir. Kısa vadeli dış borç stokunda ve kredi hacimlerindeki genişleme hızının yavaşladığı görülüyor. Fakat bunda sadece Merkez Bankasının rolü bulunmamaktadır. Türkiye ekonomisindeki büyümenin son dönemde potansiyelinin altında seyretmesi, borçlanma ve kredi taleplerini düşürüyor. Aynı konu aslında dış ticaret dengesi ile de ilgilidir. Özellikle ithalatın artış hızı yavaşlatılmaya çalışılmış, buna tüketimdeki zayıf seyrinde azaltıcı etkisi ile ithalatın düşüşü eklenmiş ve dış ticaret açığı her iki etkenle düşüş göstermiştir. Fakat ekonominin yeniden potansiyel büyüme trendini yakalaması saydığımız kalemlerin artışını yeniden tetikleyecektir. Bu da kriz sonrası uygulanan ve karmaşık olarak tanımlanan para politikasında henüz hedeflere ulaşıldığının söylenmesinin erken olduğunu göstermektedir.

Diğer bir nokta ise piyasa faizlerinin kontrol altına alınması amacıyla politika faizini içerisinde barındıran faiz koridorudur. Faiz koridorunun kullanılmasında farklı amaçlar söz konusudur. Merkez Bankası faiz koridoru aracıyla piyasa faizlerinin dalgalanma alanını sınırlamıştır. Para politikasında sadeleştirme çerçevesinde koridorun daraltılması düşünülebilir fakat koridorun kaldırılması piyasada yeni bir belirsizliğe neden olabilir. Şöyle ki; TCMB bir haftalık repo faizinden piyasanın ihtiyacı olduğu tüm fonu uyguladığı politika gereği sağlamamaktadır. Faiz koridoru da bu bağlamda politika faizinin yanında ince ayar yöntemi olarak görülmektedir. İkincisi koridorun geniş tutulması, bankaların risk iştahının arttığı bir dönemde yine politika gereği belirsizlik yaratılmasını sağlamıştır ve bankaların aşırı risk alınması önlenmiştir.

Grafikte görüldüğü üzere bordo hatlar ile çizilmiş alan faiz koridorunu göstermektedir. Mavi çizgi 1 haftalık repo faizini ve yeşil kesikli çizgi de ortalama fonlama faizini göstermektedir. Ortalama fonlama faizi bazı dönemlerde politika faizinden ayrışsa da ortalamada politika faizine yakın seyri dikkat çekmektedir. Ayrıca basit bir deyişle yukarı yönlü ayrışmalarda üst bant ile politika faizi arasındaki simetrik aralığı koruyabilmiştir.

Merkez Bankasının politikadaki sadeleştirmeyle birlikte faiz koridorunu daraltacak olması da bu nedenle makuldür. Bu bir noktada ortalama fonlama faizinde de dalga boylarını azaltabilir. Ancak Bu durum bankaların elini rahatlatarak risk iştahını artırabilir ve böyle bir gelişme karşısında Merkez bankası daha fazla sıkılaştırma yapmak için zorunlu karşılıkları kullanabilir.

Vahap Taştan / İntegral Menkul Değerler Analisti
www.integralmenkul.com.tr
www.integralforex.com.tr