Borç 278 milyar dolar açık 178 milyar dolar

Güngör Uras

Özel sektörün döviz borcu 278 milyar dolar ama döviz açığı 178 milyar dolar.
Özel sektörün döviz borcu denildiğinde, genelde özel sektörün, bankaların ve şirketlerin ” yurtdışından kullandıkları krediler”den söz edilir.
Yurtdışından dövizle borçlanan bankaların, yurtiçinde şirketlere kullandırdıkları döviz kredileri ve şirketlerin ithalat borcu gibi döviz yükümlülükleri bu dış döviz kredileri toplamı içinde yer almaz.
Açık anlatımla:
- Özel sektörün döviz borcu denilince, (1) bankaların ve finans kuruluşlarının döviz borcu ile (2) reel kesimin (şirketlerin) döviz yükümlükleri birlikte gündeme geliyor.
- Reel kesimin (şirketlerin) döviz borcu denilince, (1)şirketlerin sektörün yurtiçindeki bankalara döviz borçları ile (2) yurtdışındaki bankalara döviz borcu toplamı ayrımı yapılmıyor.
- Özel sektörün ticari borcu denilince (1) ithalat borcu dikkate alınıyor da (2) ihracat alacağı yok sayılıyor.
- Bütün bunların ötesinde, özel sektörün sadece döviz borcu yok. Yurtiçinde ve dışında döviz birikimleri var.

Hem borç hem varlık 
Bu karışık trafiği açıklığa kavuşturmak için, Merkez Bankası tarafından, bankalar ve finans kuruluşları dışındaki firmaların, başka anlatımla, reel sektörün (şirketlerin) döviz varlıkları ve yükümlülükleri ayrı ayrı belirleniyor.
- Temmuz sonu itibarıyla bankalar ve finans kuruluşları dışındaki firmaların, başka anlatımla, reel sektörün (şirketlerin) 278 milyar dolar olan toplam döviz borçlarına karşılık 99 milyar dolar döviz varlıkları var. (Rakamlarda yuvarlama yapılıyor)
- Yükümlülüklerden döviz varlıkları düşüldüğünde reel sektörün net döviz açığının 178 milyar dolar olduğu ortaya çıkıyor.

Krediler içeriden
Reel sektörün toplam döviz yükümlülüğü 278 milyar doların toplam 250 milyar dolarlık bölümü kredilerden oluşuyor..
- Kredilerin 165 milyar dolarlık kısmı, yüzde 66’sı, yurtiçinden alınan krediler.
- Kalan 85 milyar dolarlık kısmı yurtdışındaki bankalara olan borçlar.
Görülüyor ki şirketlerimiz yurtdışından çok Türkiye’deki bankalardan döviz kredisi kullanıyor.
Özetle, (1) Türkiye’de hem bankalar hem reel sektör önemli ölçüde dış kaynak kullanıyor. Bunun için borçlanıyor.
(2) Reel sektörün döviz yükümlülüklerinin üçte ikisini oluşturan döviz kredilerinin üçte ikisini Türk bankalarına olan borçlar teşkil ediyor.
(3) Bankalarımız yurtdışından borçlanıyor, içeride müşterilerine döviz
kredisi dağıtıyor.
(4) Şirketlerin net döviz borcu 178 milyar dolar. Ödenemeye-cek veya döndürüle-meyecek büyüklükte değil.